نحوه محاسبه خسارت تصادف رانندگی در ایران بسیار عجیب است که شاید از آن بی‌خبرید. این فرمول عجیب تا آنجا پیش می‌رود که اگر شما با پراید تصادف کنید بیشتر به ضررتان است تا با سراتو و حتی بی ام و!
با پراید تصادف کنیم بدتره یا بی ام و z4؟
تصادف پراید با یک بی ام و z4 اسپرت 1,5میلیارد تومانی یکی از کابوس‌های بزرگ هر ایرانی است ولی جالب است بدانید قانون تعیین خسارت تصادف در ایران فرمول عجیبی دارد که اگر شما با چنین کابوسی رو به رو شدید، نباید بترسید و فرار کنید؛ چون که مطابق قانون شما موظف به پرداخت مبلغ کمی از خسارت می‌شوید و مالک خودروی لوکس مجبور است بقیه خسارت را از جیب خودش بپردازد. این فرمول به اندازه‌ای عجیب است که هم اکنون شما اگر با بی ام و Z4 صفر تصادف کنید خیلی خیلی به نفع‌تان است تا با سراتو یا ام.وی.ام چینی، چون در نهایت و بر اساس این فرمول ممکن است شما با یک میزان آسیب وارد کرده، برای بی ام و Z4 مجبور شوید تنها 6-5میلیون تومان خسارت بدهید، ولی برای سراتو 10 برابر بیشتر خسارت پرداخت کنید! البته این قانون در طول زمان تغییراتی داشته که در نهایت بیشتر این تغییرات به نفع رانندگان مقصر تمام شده است. این فرمول عجیب تا آنجا پیش می‌رود که اگر شما با پراید تصادف کنید بیشتر به ضررتان است تا با سراتو و حتی بی ام و Z4!
خسارتی که به بار می‌آورید چطور محاسبه می‌شود؟
اگر با یک خودروی لوکس تصادف کردیم، بیچاره می‌شویم؟! مطابق قانون قبلی بیمه شخص ثالث بله! چون بیمه تنها سقف محدودی برای جبران خسارت تصادف با خودروهای لوکس در نظر گرفته است و مطابق قانون قبل شما باید بخش بزرگی از خسارت بیمه را از جیب‌تان پرداخت می‌کردید. در غیر این صورت مالک خودروی لوکس می‌توانست به دادگاه برود و حکم توقیف اموال شما و حتی زندان‌تان را بگیرد. در قانون جدید ولی تصادف با خودروهای لوکس به ترسناکی گذشته نیست و شما تنها موظف به پرداخت خسارت «قابل جبران» هستید. ولی خسارت قابل جبران چطور تعیین می‌شود؟ خسارت قابل جبران یک فرمول ویژه دارد و آن فرمول این است:
(میزان خسارت نصف دیه فرد بالغ در ماه حرام) ارزش خودرو
فرض کنیم شما با یک خودروی یک میلیارد تومانی تصادف می‌کنید و 150میلیون تومان خسارت به بار می‌آورید. هم اکنون مبلغ دیه کامل 360میلیون تومان است که نصف آن 180میلیون تومان می‌شود. با این فرمول مبلغ خسارت قابل جبران تنها 27میلیون تومان است و شما موظف به پرداخت این مبلغ هستید و نه بیشتر.
بیمه چقدر خسارت می‌دهد؟
سقف مبلغی که بیمه برای تصادف با خودروهای لوکس خسارت می‌دهد 2,5درصد دیه کامل یک انسان در ماه‌های حرام است. هم اکنون دیه کامل 360میلیون تومان است که 2.5درصد آن 9میلیون تومان می‌شود. بنابراین در خصوص مثال قبل که خسارت قابل جبران 27میلیون تومان برآورد شد، بیمه حداکثر 9میلیون تومان به شما می‌پردازد و شما باید 18میلیون تومان مابقی را از جیب‌تان بپردازید.
اما این تمام ماجرا نیست و فرمول «خسارت قابل جبران» گر چه برای خسارت‌های بالاتر از سقف یعنی 9میلیون تومان جوابگوست ولی برای خسارت‌های زیر 9میلیون تومان به زیان مشتری عمل می‌کرد.
در مثال قبلی فرض کنیم شما با یک خودروی یک میلیارد تومانی تصادف کرده‌اید و به جای 150 میلیون تومان خسارت تنها 5میلیون تومان خسارت به بار آورده‌اید. در این وضعیت میزان خسارت قابل جبران تنها 900هزار تومان می‌شود و شرکت‌های بیمه‌ای هم همین رقم را به عنوان خسارت به مشتریان‌شان پرداخت می‌کردند و مشتری 4میلیون و 100هزار تومان خسارت باقیمانده را از جیب می‌داد. این در حالی است که سقف مبلغ خسارتی که شرکت‌های بیمه باید پرداخت کنند 9 میلیون تومان است. در این وضعیت دیوان عدالت اداری به ماجرا رسیدگی کرد و بنا شد برای خسارت‌های زیر سقف تعهد بیمه‌نامه، شرکت‌های بیمه‌ای خسارت را کامل بپردازند و بی‌خیال این فرمول شوند. با این حساب فردی که امسال زیر 9میلیون تومان خسارت به بار می‌آورد، باید تمام خسارتش را از شرکت‌های بیمه‌ای بگیرد و چیزی از جیب پرداخت نکند.
تغییر فرمول بیمه به نفع بیمه‌شوندگان
امیررضا شکوهی، کارشناس بیمه در خصوص تغییر فرمول پرداخت خسارت و نحوه محاسبه خسارت تصادف هنگام تصادف‌های خودروهای لوکس می‌گوید: «دستورالعمل قبلی پرداخت خسارت به خودروهای لوکس و خودروهایی که با آنها تصادف می‌کردند، اشکالات زیادی داشت و متنند بیمه باید وضعیتی را برای افراد جامعه ایجاد کند که آنها احساس امنیت داشته باشند و بدانند بیمه حامی آنها است؛ مثلاً خودرویی که با یک خودروی لوکس تصادف می‌کند، اگر نتواند از بیمه شخص ثالث خود استفاده کند، پس چطور باید خسارت خود را پرداخت کند؟»
او ادامه می‌دهد: «مشکلاتی که در دستورالعمل‌های بیمه‌های ثالث وجود دارد، موجب شده که اقبال مردم و استقبال آنها از بیمه‌ها بشدت کاهش پیدا کند اما وقتی که این موضوع اصلاح شود، مردم بیشتر با استفاده از بیمه‌نامه‌های گوناگون ترغیب خواهند شد، چون می‌بینند که بیمه به خوبی از آنها حمایت می‌کند.»
این کارشناس بیمه در خصوص این که آیا بیمه‌ها به فرمول‌های جدید برای پرداخت خسارت‌ها تن خواهند داد، می‌گوید: «وقتی این دستورالعمل از طرف بیمه مرکزی به بیمه‌گران ابلاغ شود و به‌عنوان یک قانون ملزم به اجرای آن شوند، دیگر جایی برای اجرانکردن آن وجود ندارد. درست است که بیمه‌ها در دو بخش بیمه شخص ثالث و بخش درمان زیانده هستند ولی از طریق بیمه‌های دیگر می‌توانند این زیان را جبران کنند و در ازای آن مشتریان بیشتری برای دیگر بیمه‌نامه‌های خود پیدا کنند و مردم بیشتر از قبل به سراغ‌شان بیایند.»
مالکان خودروهای لوکس بیمه بدنه بگیرند
آن سمت ماجرا صاحبان خودروهای لوکس هستند. فرض کنید کسی به خودروی شما بزند و مقصر باشد و مجبور باشید خودتان خسارت بدهید! این موضوع به‌طور قطع و یقین برای هیچ مالک خودروی لوکسی مطلوب نیست. در مثال قبل اگر شما صاحب خودروی یک میلیارد تومانی باشید و فردی به شما 150میلیون تومان خسارت وارد کند، او و بیمه‌نامه‌اش سر جمع به شما 27میلیون تومان می‌پردازند و شما مجبورید که 123 میلیون تومان باقیمانده را از جیب خودتان بدهید. این موضوع حتماً حرص‌تان را درمی‌آورد و مجبورید در خیابان با فاصله زیاد از خودروهای معمولی مردم حرکت کنید ولی برای شما هم راهکاری وجود دارد. شما می‌توانید برای خودروی لوکس‌تان بیمه بدنه بگیرید تا بقیه خسارت واردشده را بیمه بدنه بپردازد.
به پورشه کائن بزنید!
نحوه محاسبه خسارت تصادف : اگر تصورتان تا دیروز از خودروهای لوکس پورشه و بی.ام.دبلیو و الگانس و… بود، هم اکنون که قیمت خودرو سر به فلک گذاشته است، باید تصورتان را از خودروی لوکس تغییر دهید و بدانید که اگر با پورشه تصادف کنید، به نفع‌تان است تا با یک خودروی 180میلیون تومانی تصادف کنید!
به پورشه بزنید ولی به ام.وی.ام ایکس 22 و سراتو و جک اس 3 نزنید که بیچاره می‌شوید! فرمول پرداخت خسارت تصادفات رانندگی در ایران به اندازه‌ای عجیب است که اگر شما به خودروهای لوکس ارزان‌قیمت بزنید، زیان سنگین‌تری به بار می‌آورید تا به یک خودروی لوکس بسیار گرانقیمت بزنید.
برای فهمیدن این موضوع کافی است که به این مثال‌ها دقت کنید. هم اکنون قیمت یک خودروی سراتو 2000 به 220میلیون تومان رسیده است. فرض کنیم شما با یک سراتو تصادف می‌کنید و 50میلیون تومان خسارت به بار می‌آورید. فرمول تعیین خسارت قابل پرداخت، به شما می‌گوید که خسارت قابل جبران شما 40میلیون و 900هزار تومان است.
مثال را تغییر می‌دهیم. فرض کنید شما با یک پورشه کائن یک میلیارد و 400میلیون تومانی تصادف می‌کنید و 50میلیون تومان خسارت به جا می‌گذارید. براساس فرمول تعیین خسارت قابل پرداخت، شما باید تنها 6میلیون و 420هزار تومان خسارت بدهید!
پس اگر شما با یک پورشه کائن تصادف کنید، به‌مراتب بهتر از آن است که با خودروهای لوکس ارزان‌قیمت و حتی چینی‌ها تصادف کنید.
شکاف طبقاتی باعث ابداع فرمول‌های عجیب شد
غدیر مهدوی، کارشناس ارشد بیمه در خصوص نحوه محاسبه خسارت تصادف و فرمول‌های تعیین خسارت تصادف می‌گوید: فرمول تعیین‌شده برای تعیین خسارت تصادف در ایران عادلانه و منطقی نیست. در همه جای جهان شما و شرکت بیمه‌ای پشتیبان شما موظف هستید که خسارت به بارآورده را جبران کنید ولی در ایران اگر شما خودروی لوکس دارید و دیگران به شما خسارت زدند، ناچارید طبق قانون بخشی از خسارت را خودتان بپردازید.»
او ادامه می‌دهد: «دلیل اصلی این موضوع آن است که دلالی خودرو و سودهای عجیب و غریب بازار خودرو در ایران باعث شده است که ارزش یک خودروی لوکس در ایران نسبت به یک خودروی معمولی گاهی تا 20برابر یا بیشتر برسد و در این وضعیت رانندگان خاطی و شرکت‌های بیمه‌ای قادر به پرکردن این شکاف عمیق به وسیله پرداخت خسارت نباشند. این در حالی است که در کشورهای خارجی شکاف ارزش یک خودروی معمولی و خودروی لوکس حداکثر به 2 تا 3برابر می‌رسد و رانندگان خاطی و شرکت‌های بیمه‌ای این خسارت را به راحتی جبران می‌کنند.»
مهدوی تأکید می‌کند: «شکاف طبقاتی حاصل از دلالی در ایران باعث شده است که در مواقع تعیین خسارت، قانون‌گذار ناچار شود خسارت را برای مقصر حادثه به نوعی تعدیل کند که نتیجه آن ایجاد فرمول‌های عجیب و غریبی مانند فرمول تعیین خسارت خودرو است.»